Pięcioaktowy dramat romantyczny, pierwszy raz wystawiony w 1838. Jego akcja rozgrywa się w siedemnastowiecznej Hiszpanii. Don Salluste de Bazan popada w niełaskę hiszpańskiej rodziny królewskiej po tym, kiedy jedna z dam dworu zaszła z nim w ciążę, a on odmówił poślubienia jej. Chcąc zemścić się za utracone wpływy, de Bazan wciąga w intrygę lokaja Ruy Blasa, którego wprowadza na dwór jako fałszywego szlachcica. Wie, że młodzieniec jest beznadziejnie zakochany w królowej hiszpańskiej; pragnąc uczynić ją nieszczęśliwą, namawia go, by zaczął adorować samotną i nieszczęśliwą kobietę. Ruy Blas zaczyna realizować polecenie, pisząc miłosne listy do królowej i zostawiając kwiaty w jej ulubionych miejscach pałacu. Królowa dowiaduje się, że jej adoratorem jest szlachcic Don Carlos (fałszywe nazwisko Ruy Blasa), wie jednak, że nie może jawnie odwzajemnić uczucia. Proteguje jednak go na dworze, doprowadzając do stanowiska ministra. Ruy Blas stara się, wykonując swoje obowiązki, działać na rzecz dobra ludu hiszpańskiego. Wywołuje to podziw jego ukochanej i daje mu nadzieję na szczęśliwy związek. Powraca jednak don Salluste i przypomina Ruy Blasowi, że jego szlachectwo jest udawane, a celem całej intrygi jest upokorzenie królowej.